گنبد علویان همدان

گنبد علویان

گنبد علویان در چهار باغ علویان، در نزدیکی میدان امام رزاده عبداله قرار دارد. بر اساس شناسنامه فنی بنا، این گنبد یکی از یادمانهای متعلق به اواخر دوره سلجوقیان در قرن ششم هجری است، که توسط خاندان علویان ابتدا به عنوان مسجد احداث شده است و سپس در دوره های بعد با ایجاد سردابی در زیر زمین، به مقبره ان خاندان تبدیل گردیده است.

خاقانی به کنایه ، از آن به عنوان " گنبد سبز" یاد نموده است و فرهنگ عامیانه مردم استان همدان نیز بر این امر دلالت دارد که می گوید: " دلا دوشم، دلا دوشم، دلا دوش " " به حق گنبد سبز سیه پوش" اما چرا سیه پوش؟ توضیح آن این است که : یک دسته از بازماندگان فعلی علویان در همدان، هنوز هم "سیه پوش" هستند و یا شناسنامه هائی به این عنوان وجود دارند. راوندی صاحب  "مجمع التواریخ و القصص"  نیز گنبد علویان را به عنوان

"تریه اسلاف" مطرح نموده است. علت نامگذاری این بنا به گنبد علویان این بوده است که در گذشته های دور دارای گنبد بوده، گرچه در اثر گذشت زمان، گنبد آن فرو ریخته است. از سوی دیگر، علاقه شدید مردم به سادات و دوستداران علی (ع) و مدفون بودن دو تن از احفاد خاندان علویان در این بنا، از دلایل دیگر آن بوده است. متاسفانه از هویت دقیق مدفونین اطلاعات دقیقی در دست نیست . این اثر که یکی از شاهکارهای معمار و گچ بری بعد از اسلام در همدان است، طی شماره 94 در مورخه 15/10/1310 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.